17. Дагалдах утгат бүтээврийг сонгоорой.

• A.

   -нгоо                    

• B.

  -нгүүт      

• C.

  -вч   

• D.

  -хлоор       

• E.

  -могц

18. Нутгийн аялгууны үгийг олоорой.

• A.

  жийхан                                  

• B.

  бууз     

• C.

  машин

• D.

  цахим

• E.

  НҮБ

19. “Хэдэн залуус морь тарлаж, нутгийн өвгөд уяа сойлгыг шинжинэ” өгүүлбэрийн

      онцолсон бүтээврийг солин найруулахад аль нь тохирох вэ?

• A.

   -х                           

• B.

  -вч

• C.

  -магц    

• D.

  -тал

• E.

  -н

20. Утгыг зөв харгалзуулсныг олно уу.

1. сайр                                    a. хуурайшиж эвэршсэн арьс

2. саар                                    b. хайр чулуутай газар

3. саарь                                  c. муу муухан

• A.

   1a, 2b, 3c                             

• B.

  1a, 2c, 3b  

• C.

  1c, 2a, 3b

• D.

  1b, 2c, 3a  

• E.

  1b, 2a, 3c

21. Эсрэг утгат бүтээвэр бүхий хэсгийг сонгоорой.

• A.

  . тохь + той, тохь + гүй      

• B.

  нимгэн + л, нимгэн + д

• C.

  танай + хан, танай + х

• D.

  гэд + лз, гэд + ий       

• E.

  ус + чин, ус + ч

22. “Дархан цаазтай амьтан агнахыг хориглоно” өгүүлбэрийн онцолсон үгийн язгуурыг      олоорой.

• A.

  аг                                     

• B.

  анг             

• C.

  ан

• D.

  агна

• E.

  анна

25. Д.Нацагдоржийн “Хөдөө талын үзэсгэлэн” өгүүллэгийн онцолсон хэсгийн хам сэдвийг

      олоорой.

...Сүлжилдэн давхих хөдөөгийн хүмүүсийн цэнгэл нь миний сэтгэлийг даруй

      бахдуулж, Сан бэйсийн морины сайхан нь миний дурыг хөвсөлзүүлэн хөдөлгөнө.

      Монгол газар уудам юм аа.

Энгэр нударгыг хар торгоор эмжиж, нарийхан хошмог тавьсан хүрэн ягаан

      чисчүү дээлийг өмсөн, зүүн ханцуй дотроос нарийхан хурууг цухуйлган, жолоо

      цулбуурыг хугас барин атгаад, баруун ханцуйгаа сул тавин, түүний дотор гараа нуун,

      ташаагаа тулж буулгасан том нударгыг далбайлган бүрхүүлсэн нь шинэ цагийн

      хээнцэр байдлыг гайхуулжээ. ...Хасын өнгөтэй дөрвөлжин цагаан шүдээ яралзуулан

      үе үе инээмсэглэн мишээхүй нь хаврын улирал ирж буй адил бахтай.           

• A.

  A. улс төрийн          

• B.

  нийгмийн  

• C.

  шашны

• D.

  түүхийн

• E.

  соёлын

...Сүлжилдэн давхих хөдөөгийн хүмүүсийн цэнгэл нь миний сэтгэлийг даруй

      бахдуулж, Сан бэйсийн морины сайхан нь миний дурыг хөвсөлзүүлэн хөдөлгөнө.

      Монгол газар уудам юм аа.

Энгэр нударгыг хар торгоор эмжиж, нарийхан хошмог тавьсан хүрэн ягаан

      чисчүү дээлийг өмсөн, зүүн ханцуй дотроос нарийхан хурууг цухуйлган, жолоо

      цулбуурыг хугас барин атгаад, баруун ханцуйгаа сул тавин, түүний дотор гараа нуун,

      ташаагаа тулж буулгасан том нударгыг далбайлган бүрхүүлсэн нь шинэ цагийн

      хээнцэр байдлыг гайхуулжээ. ...Хасын өнгөтэй дөрвөлжин цагаан шүдээ яралзуулан

      үе үе инээмсэглэн мишээхүй нь хаврын улирал ирж буй адил бахтай.

26. Дээрх /сорил-25/ хэсгийн үйл явдал хэдий үед өрнөж байна вэ?

• A.

   XX зууны эхэн үе                  

• B.

  XV зууны үе  

• C.

  XX зууны дунд үе

• D.

  XX зууны сүүл үе    

• E.

  XXI зууны эхэн үе

...Сүлжилдэн давхих хөдөөгийн хүмүүсийн цэнгэл нь миний сэтгэлийг даруй

      бахдуулж, Сан бэйсийн морины сайхан нь миний дурыг хөвсөлзүүлэн хөдөлгөнө.

      Монгол газар уудам юм аа.

Энгэр нударгыг хар торгоор эмжиж, нарийхан хошмог тавьсан хүрэн ягаан

      чисчүү дээлийг өмсөн, зүүн ханцуй дотроос нарийхан хурууг цухуйлган, жолоо

      цулбуурыг хугас барин атгаад, баруун ханцуйгаа сул тавин, түүний дотор гараа нуун,

      ташаагаа тулж буулгасан том нударгыг далбайлган бүрхүүлсэн нь шинэ цагийн

      хээнцэр байдлыг гайхуулжээ. ...Хасын өнгөтэй дөрвөлжин цагаан шүдээ яралзуулан

      үе үе инээмсэглэн мишээхүй нь хаврын улирал ирж буй адил бахтай.

27. Дээрх /сорил-25/ зохиолын хэсэгт “...инээмсэглэн мишээхүй нь хаврын улирал ирж

      буй адил бахтай” гэсэнд дүрслэлийн ямар ур маяг илэрсэн бэ?

• A.

  ихэсгэл                              

• B.

  егөөдөл

• C.

  төлөөлөл 

• D.

  адилтгал         

• E.

  юмшуулал 

28. “Хасын өнгөтэй дөрвөлжин цагаан шүдээ яралзуулан үе үе инээмсэглэн мишээхүй

      нь хаврын улирал ирж буй адил бахтай” /сорил-25/ хэсэгт дүрийн ямар зан байдлыг  

      харуулсан бэ?

• A.

  аальгүй маягтай                   

• B.

  хөнгөн хийсвэр 

• C.

  баяр баясгалантай

• D.

  ичимхий даруу 

• E.

  эгэл боргил

29. Б. Лхагвасүрэнгийн “Боржигины бор тал” шүлгийн дараах 4 шадын толгой холбоц 

      аль вэ?

Таанын цагаан толгойноос өөр

Тайтгаруулах цэцэггүй нүцгэн тал минь

Нандин эрхэмсэг эгэл боргилын туйл

Нар хур царайчилсан газрын саальтай хормой минь...

• A.

   АББА                     

• B.

  АБАБ       

• C.

  ААББ

• D.

  АААА

• E.

  АААБ

Таанын цагаан толгойноос өөр

Тайтгаруулах цэцэггүй нүцгэн тал минь

Нандин эрхэмсэг эгэл боргилын туйл

Нар хур царайчилсан газрын саальтай хормой минь...

30. Дээрх /сорил-29/ хэсэгт үзүүлсэн гадаад орчныг сонгоорой.

• A.

   уулын зоо                               

• B.

  овоот хөтөл   

• C.

  баян бүрд 

• D.

  цайдам хөндий  

• E.

  голын бэлчир

Уншихдаа онцолсон үгсийн бичлэгийг ажиглаад, бүгдийг зөв бичсэн хэсгийг

      сонгоорой.

• A.

• B.

• C.

• D.

• E.

Уншаад хэлцийн утгыг олоорой.

• A.

  малч

• B.

  тусч

• C.

  хүчтэн  

• D.

  хүчтэн  

• E.

  ажилч      

33. “хадлангийнхаа” гэсэн үгийг зөв бичсэнийг олно уу.

• A.

  

• B.

  

• C.

  

• D.

  

• E.

  

34. Галигийг зөв бичсэн хэсгийг сонгоорой.

      Хору-а-йин жим-а бар йабуху

• A.

  

• B.

  

• C.

  

• D.

  

• E.

  

Холбох эгшгийн дүрмээр бичсэн үгийг олоорой.

• A.

  

• B.

  

• C.

  

• D.

  

• E.

  

37. Бусдаар үйлдүүлэх хэвийн -гэ дагавартай үгийг сонгоно уу.

• A.

  

• B.

  

• C.

  

• D.

  

• E.

  

 Бусдаар үйлдүүлэх хэвийн -гэ дагавартай үгийг сонгоно уу.

• A.

  

• B.

  

• C.

  

• D.

  

• E.

  

“мэд-” гэсэн үгийг цагаар төгсгөвөл аль нөхцөлийг залгах вэ?

• A.

  

• B.

  

• C.

  

• D.

  

• E.

  

“усны олом, эмээлийн олом”-ыг утга ялгасан хэсгийг олоорой.

• A.

  

• B.

  

• C.

  

• D.

  

• E.

  

Зөвийг сонгоно уу.

• A.

  физиологи

• B.

  физик        

• C.

  бензол 

• D.

  биологи

• E.

  бизон

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

1. Үгийн утгыг зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.

1. тохом                                              a. хэмжээ төгсгөлгүй

2. аргамжаа                                        b. нам дор газраас өндөрлөг тэгшдүү газар

3. дэнж                                               c. эмээлийн доор жийрэглэсэн эсгий зөөлөвч

4. хярхаггүй                                       d. морь малыг аргамжих урт сур, дээс, олс

• A.

   1c, 2d, 3b, 4a                      

• B.

  1c, 2d, 3a, 4b   

• C.

  1d, 2c, 3a, 4b

• D.

  1a, 2d, 3c, 4b  

• E.

  1b, 2d, 3a, 4c

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

2. Бүгд хүндэтгэлийн үг бүхий хэсгийг сонгоно уу.

• A.

  орчлон, тоонот, сэвшээ

• B.

  хүй, дэнж, эрч хүч

• C.

  алтан хэвлий, тоонот, хүртэх

• D.

   мэндлэх, Лэгээ гуай, үнэр

• E.

  алтан хэвлий, хүртэх, хайрлах                 

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

3. Ойролцоо утгатай хэлц бүхий хэсгийг сонгоорой.

• A.

   хараа цуцам - тохмын чинээ

• B.

  алга дарам - далан хэлийн

• C.

  аргамжаатай явах - хэрэн хэсэх

• D.

  хараа цуцам - хязгаар хярхаггүй

• E.

  хүй дарах - алтан хэвлий

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

4. Эхийн агуулгын уялдааг үйлээр зөв дараалуулсныг олоорой.

• A.

   унасан, санагдсан, эх барьсан, заяасан

• B.

  гоё, хүрэн бор, жижиг, тохмын чинээ

• C.

  заяасан, умдаалсан, хүртсэн, унасан

• D.

  хүйс, эрч хүч, хайр, үнэ цэн

• E.

  бодсон, хүлээсэн, мэдэрсэн, заяасан

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

5. Эхийн сэдвийг сонгоно уу.

• A.

   Шинэ нутгаар аялан явдаг тухай

• B.

  Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг тухай

• C.

  Төрж өссөн Уртын голын тухай

• D.

  Эх барьсан ээжийн тухай

• E.

  Ариун булгийн рашаанаас хүртсэн тухай

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

6. Цогцолборуудын гол санааг түлхүүр үгээр зөв хураасныг олоорой.

• A.

   алтан хэвлий - сэрүүн дэнж - хязгаар нутаг - аав ээж

• B.

  тоонот газар - хүй дарсан чулуу - төрсөн нутаг - эх орон

• C.

  үлгэрийн диваажин - Лэгээ гуай - улс орон - эрхэм зүйл

• D.

  ургамал цэцэг - намрын өглөө - миний тоонот - эх нутаг

• E.

  ан амьтад - боосон ээж - орчлон дэлхий - тохмын чинээ тоонот

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

7. “Зохиогчийн төрсөн газар орон, цаг хугацаа”-г мэдээлсэн баримт нь аль вэ?

A. Түүний төрсөн газар нь хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж юм.

B. Намрын нэгэн өглөө Уртын гол гэдэг газар хүй тасарсан.

C. Лэгээ гуай бол түүний “эх барьсан ээж”, “хуурайлсан ээж” нь ажээ.

D. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг.

E. Сэтгэлд ойр, сайхнаас сайхан, гоёхноос гоёхон нутагтай билээ.

• A.

  Түүний төрсөн газар нь хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж юм.

• B.

  Намрын нэгэн өглөө Уртын гол гэдэг газар хүй тасарсан.

• C.

  Лэгээ гуай бол түүний “эх барьсан ээж”, “хуурайлсан ээж” нь ажээ.

• D.

  Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг.

• E.

  Сэтгэлд ойр, сайхнаас сайхан, гоёхноос гоёхон нутагтай билээ.

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

8.   Эхийн онцолсон хэсэгт тоочимжийн ямар шинж байна вэ?

• A.

   Юмс үзэгдлийг харьцуулан жишиж тайлбарласан.

• B.

  Үйл явдлыг нэгэн цагт зэрэгцүүлэн тоочиж дүрсэлсэн.

• C.

  Юмс үзэгдлийн уялдаа холбоог тайлбарласан

• D.

  Юмс үзэгдлийг нэгэн орон зайд тоочин дүрсэлсэн.

• E.

  Хэрэг явдлыг дарааллаар өрнүүлэн дүрсэлсэн

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

9. Зохиогчийн үнэлэмжийг олоорой.

• A.

   Сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг.

• B.

  Би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм.

• C.

  Энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг.

• D.

  Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай.

• E.

  Ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон нутаг билээ.

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

10. Үнэрлэх, амтлах, харах мэдрэмжийг илэрхийлсэн уран дүрслэлийг сонгоно уу.

• A.

   цэцгийн үнэрт агаар, ариун рашаанаас хүртэх, хараа цуцам цэлгэр хөндий

• B.

  булгийн ус хоржигнох, хөл нүцгэн алхах, тохмын чинээ газар

• C.

  шувуу адил нисэх, цээж дүүрэн амьсгалах, эрч хүч авах

• D.

  далан хэлийн шувуу жиргэх, хүй тасран унах, алтнаас үнэтэй нутаг

• E.

  хүй дарсан газраа хөрвөөх, үлгэрийн сайхан диваажин, санан дурсах сэтгэл

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

11. “Алс шинэ нутгаар аялан явах” гэсэн өгүүлбэрт онцолсон үгийг “гуйранчлан” хэмээх

       үгээр соливол найруулгад ямар өөрчлөлт гарах вэ?

• A.

   Доод найруулгын зэрэгтэй болно.    

• B.

  Хүндэтгэлийн утгатай болно.

• C.

  Найруулгад өөрчлөлт орохгүй.           

• D.

  Дээд найруулгын зэрэг хэвээр.

• E.

  Найруулгын ерийн зэрэгтэй болно.

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

12. Онцолсон гишүүн өгүүлбэрийн утгын уялдааг тодорхойлоорой.

      Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд ордог.

• A.

   “тоонот” гэснн утгаар дэлгэрүүлсэн
  

• B.

   “хөлд ордог” гэснийг цагийн утгаар дэлгэрүүлсэн

• C.

   “тохмын чинээ” гэснийг шинж чанарын утгаар дэлгэрүүлсэн

• D.

  “хүн бүхэн” гэснийг зорилгын утгаар дэлгэрүүлсэн

• E.

   “газартаа” гэснийг тодотгож, дэлгэрүүлсэн

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

                                                                                                                                                      Д. Баттогтох

13. “Ариун булгийн рашаанаас хүртэх” гэсэн өгүүлбэрийг салаалан хувиргасныг олоорой.

• A.

   Булгийн рашаанаас хүртэх

• B.

  Рашаанаас хүртэх

• C.

  Ариун булгийн цэнгэг рашаанаас хүртэх

• D.

  Булгийн ариун рашаанаас хүртэх

• E.

  Ариун булгийн рашаанаас уух

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

Миний тоонот

Алга дарам газраас эх орон эхэлдэг гэж би боддог. Учир нь энэхэн зайд эхийн алтан хэвлийгээс хүй тасран унасан билээ. Эхээс унасан газрыг “тоонот”, хүй дарсан чулууг “хүйс” гэж нэрлэдэг. Миний тоонот газар хэзээд санаанд санаатай, бодолд уяатай. Тоонот минь үлгэрийн сайхан диваажин шиг биш ч гэлээ, төрж өссөн унаган нутаг болохоор уул ус, ургамал цэцэг, ан амьтад нь сэтгэлд ойр, ертөнцөд хаана ч байхгүй, сайхнаас сайхан, гоёос гоёхон билээ.

Хээрийн хонгор салхинд өнгө өнгийн өвс ногоо найган ганхсан, далан хэлийн шувууд дуу дуугаа авалцан жиргэсэн тийм нэг сайхан намрын өглөө би Уртын голын дэнж дээр эхээс мэндэлсэн юм. Намайг төрөхөд олондоо нэр хүндтэй хүнээр эх бариулна хэмээн урьдаас дуулган ирүүлсэн Лэгээ гуай бол миний хүйг боосон “хүйс ээж”, “авсан ээж”, “эх барьсан ээж”, “газар ээж”, “боосон ээж”, “хуурайлсан ээж”, “өрлөг ээж” минь билээ. Хүйг минь дарсан хүрэн бор эр чулуу эдүгээ ч байрандаа намайг хүлээдэг. Жил бүр нутагтаа очиж, хүй дарсан газраа хөрвөөн, цэцгийн үнэрт агаараар цээжээ уужиртал амьсгалж, ариун булгийнхаа рашаанаас хүртэж, сэрүүн дэнж дээгүүрээ хөл нүцгэн алхахад энэ жилийн ядаргаа тайлагдан, ирэх жилийн ажлын эрч хүч авдаг сан.

Хүн бүхэн эхээс унасан тохмын чинээхэн тоонот газартаа хөлд орж, эндээс эхэлж мөрөө гаргадаг. Орчлонг тойрч, дэлхийг хэрэн хэсэхдээ тоонот газартайгаа аргамжаатай явдаг юм. Алс нутгаар аялан явах бүрийд агуу их улс орны дэргэд миний төрсөн хязгаар нутаг, сэрүүн булгийн дэнж минь дэндүү бага болохыг улам бүр мэдэрдэг. Гэвч миний тоонот дэнж надад улам үнэ цэнтэй, ойр дотно санагдаж, хаа холын газраас эргэж очихын хүслэн төдий чинээ төрдөг юм. Тоонот газар, эх орноо хайрлахад хараа цуцам цэлгэр хөндий, хязгаар хярхаггүй цэлийм их тал эсвэл тэнгэр тулам өндөр уул, тэнгис далайн их ус, ургамал цэцэг тэгширсэн баян бүрд байх албагүй билээ. Эх орноо хайрлах хайр төрсөн нутаг тоонот газар, хүй дарсан жижиг чулуугаа санан дурсах сэтгэлээс, эхийн бүүвэйн дуунаас, анх хэлсэн үгээс, зулайг минь үлээсэн сэвшээ зөөлөн салхинаас, ууж умдаалсан булгийн хоржигнох чимээнээс ирж шингэдэг.

Эх орон, эх нутаг, тоонот газар гэдэг хүнд аав ээж шиг ганц л заяадаг. Алтнаас үнэтэй, аминаас эрхэм зүйл гэж байдаг бол надад тэр нь тохмын чинээхэн тоонот газар минь билээ.

Д. Баттогтох

14. “Хүй дарсан газраа очиж хөрвөөдөг”-ийн учир юу вэ?

• A.

   Тоонот газар, эх орноо хайрлах

• B.

  Хөлд орж мөрөө гаргасан газраа эргэ

• C.

  Ядаргаагаа тайлж, эрч хүч авах

• D.

  Аав, ээжийнхээ нутгийг эргэх

• E.

  Хоржигносон булгаасаа ууж ундаалах

15. Найруулгын алдаатай өгүүлбэрийг сонгоорой.

• A.

  Оюутнууд аа, эхнээсээ л хичээх хэрэгтэй.

• B.

  Тандаа эх үрсийн баярын мэнд хүргэе!

• C.

  Биднүүсийн яриа бага ангийнханд ихэд таалагдав.

• D.

  Манай гэр бүл Увс нуур хүртэл аяллаа.

• E.

  Интернэт орчинд соёлтой харилцъя.

16. Холбоо үгсийн бүтсэн аргын зүй тогтлыг ажиглаад, цэгийн оронд тохирохыг

 олно уу.

       эрэл сурал, цанын бааз, уншиж бичих, .....

• A.

   өгсөж уруудах                             

• B.

  хөхөө шувуу

• C.

  эрт урьд  

• D.

  ойн чөлөө    

• E.

  дуу хөгжим

17. Далимдах утгат бүтээврийг сонгоорой.

• A.

   -нгаа           
   

• B.

  -хлаар   

• C.

  -вч

• D.

  -нгуут    

• E.

  –магц

18. Нутгийн аялгууны үгийг олоорой.

• A.

   интернэт              

• B.

  тоохуу 

• C.

  зах зээл  

• D.

  банш  

• E.

  ЮНЕСКО